Στην αρχαία Ελλάδα οι γυναίκες είχαν περιορισμένο ρόλο στη δημόσια ζωή, με εξαίρεση τη θρησκεία. Η πιο ισχυρή μορφή ήταν η Πυθία, η ιέρεια του Απόλλωνα στους Δελφούς, η οποία μετέφερε τους χρησμούς του θεού σε βασιλείς, στρατηγούς και πολιτικούς.

Η θέση της ήταν μοναδική. Δεν ήταν διαχειρίστρια του ιερού (αυτό ανήκε στην Αμφικτιονία) αλλά ο ζωντανός φορέας του θείου λόγου. Ο τίτλος «Πυθία» δεν αντιστοιχούσε σε μία γυναίκα· ήταν ένας θεσμός. Σε περιόδους μεγάλης ζήτησης υπήρχαν περισσότερες από μία Πυθίες ταυτόχρονα.

Η επιλογή γινόταν ανάμεσα σε γυναίκες άνω των πενήντα, με σεμνή ζωή και τοπική καταγωγή. Έμεναν στο ιερό και θεωρούνταν αφιερωμένες στον θεό. Η μέρα τους ξεκινούσε με κάθαρση στην Κασταλία πηγή, θυσία ζώου για να διαπιστωθούν οι οιωνοί, και στεφάνι δάφνης στο κεφάλι. Οι χρησμοί δίνονταν στο άδυτο του ναού, ενώ η Πυθία καθόταν σε τρίποδα ανάμεσα σε φύλλα δάφνης και θυμιάματα.

Η φήμη της έφτανε σε όλο τον ελληνικό κόσμο. Ο Σόλων και ο Λυκούργος διαμόρφωσαν πολιτικά συστήματα μετά από χρησμούς, ο Κροίσος οδηγήθηκε σε καταστροφή, ο Φίλιππος της Μακεδονίας εδραίωσε την εξουσία του, ενώ ο Αλέξανδρος και ο Αδριανός ζήτησαν καθοδήγηση πριν τις εκστρατείες τους. Ήταν αδιανόητο για έναν ηγέτη να αγνοήσει το μαντείο.

Η εικόνα της δεν ήταν πάντα άψογη. Ο Ηρόδοτος καταγράφει την περίπτωση της Περιάλλας, Πυθίας που δωροδοκήθηκε για να νομιμοποιήσει πολιτικά σχέδια βασιλιά της Σπάρτης, και αποπέμφθηκε. Παράλληλα, η «μεταρσίωση» της ερμηνεύτηκε από μεταγενέστερους ως αποτέλεσμα αναθυμιάσεων· σύγχρονες γεωλογικές έρευνες εντόπισαν όντως αιθυλένιο κάτω από τον ναό.

Η Πυθία δεν ήταν ποτέ απλώς μια γυναίκα. Ήταν η φωνή του Απόλλωνα, η προσωποποίηση ενός θεσμού που για αιώνες καθόρισε την πορεία της ιστορίας.

Πηγές:

Hayward, L. (2021). The Pythia of Delphi: Ancient Greek Religion’s Most Powerful Woman. TheCollector.com.

Μηχανή του Χρόνου. Οι πιο διάσημοι χρησμοί της Πυθίας: Πώς ο βασιλιάς Φίλιππος εδραιώθηκε όταν στράφηκε στα ορυχεία χρυσού… mixanitouxronou.gr

---

Pythia: The Mouth of the God

In ancient Greece, women had a limited role in public life, with one notable exception: religion. The most powerful female figure was the Pythia, the priestess of Apollo at Delphi, who conveyed the god’s oracles to kings, generals, and political leaders.

Her position was unique. She was not the administrator of the sanctuary (that belonged to the Amphictyony) but the living vessel of the divine word. The title “Pythia” did not belong to a single woman; it was an institution. At times of high demand, there could even be more than one Pythia serving simultaneously.

Candidates were chosen from among local women over the age of fifty, of modest life and reputation. They resided within the sanctuary and were regarded as wholly dedicated to the god. Their day began with purification at the Castalian Spring, followed by the sacrifice of an animal to confirm favorable omens, and the placing of a laurel wreath upon their heads. The oracles were delivered within the temple’s adyton, where the Pythia sat upon a tripod, surrounded by laurel leaves and incense smoke.

Her fame extended throughout the Greek world. Solon and Lycurgus shaped political systems after consulting her, Croesus was led to disaster, Philip of Macedon secured his rule, while Alexander the Great and Emperor Hadrian sought her guidance before campaigns. For a leader, ignoring the Delphic oracle was unthinkable.

Her image, however, was not always flawless. Herodotus records the case of Perialla, a Pythia bribed to legitimize the political schemes of a Spartan king, who was later dismissed. Meanwhile, her “transcendence” was interpreted by later writers as the effect of intoxicating vapors. Modern geological studies have indeed identified ethylene gas beneath the temple.

The Pythia was never simply a woman. She was the voice of Apollo, the embodiment of a sacred institution that shaped the course of history for centuries.

Sources:

Hayward, L. (2021). The Pythia of Delphi: Ancient Greek Religion’s Most Powerful Woman. TheCollector.com.

Μηχανή του Χρόνου. Οι πιο διάσημοι χρησμοί της Πυθίας: Πώς ο βασιλιάς Φίλιππος εδραιώθηκε όταν στράφηκε στα ορυχεία χρυσού… mixanitouxronou.gr

---

Πυθία· τὸ στόμα τοῦ θεοῦ

ἐν τῇ Ἑλλάδι τὰς γυναῖκας ὀλίγος ἦν ὁ μέτεχος τοῦ βίου τοῦ δημοσίου· μόνη δὲ ἡ θρησκεία παρεῖχε τιμὴν αὐταῖς. κρατίστη δὲ πάντων ἐγένετο ἡ Πυθία, ἡ τοῦ Ἀπόλλωνος ἱέρεια ἐν Δελφοῖς, ἣ τοὺς χρησμοὺς τοῦ θεοῦ ἐξέφραζε βασιλεῦσιν καὶ στρατηγοῖς καὶ ἄρχουσιν.

ἰδίᾳ δὲ ἦν ἡ τάξις αὐτῆς· οὐ γὰρ τὴν διοίκησιν τοῦ ἱεροῦ εἶχεν (ταύτην γὰρ ἡ Ἀμφικτυονία ἐφύλαττε), ἀλλὰ ζῶν σκεῦος τοῦ θείου λόγου ἐλογίζετο. τὸ γὰρ ὄνομα «Πυθία» οὐχὶ μιᾶς γυναικὸς ἦν ἀλλὰ θεσμοῦ· καὶ ἐν καιροῖς πολυπράγμοσιν πλείους ἢ μία Πυθία ἐλειτούργουν.

ἐκλεγομένη δὲ ἦν ἐκ τῶν ἐπιχωρίων γυναικῶν, ἄνω πεντήκοντα ἐτῶν, βίου κόσμιου καὶ εὐφημίας ἀγαθῆς. ἔμενον ἐν τῷ ἱερῷ καὶ ἡγιάζοντο παντελῶς τῷ θεῷ. ἡ ἡμέρα ἤρχετο αὐταῖς καθαρμοῖς ἐν τῇ Κασταλίᾳ πηγῇ, θυσίᾳ ζώου πρὸς ἔλεγχον τῶν οἰωνῶν, καὶ στέφανι δάφνης ἐπὶ τῆς κεφαλῆς. οἱ δὲ χρησμοὶ ἐδίδοντο ἐν τῷ ἀδύτῳ τοῦ ναοῦ, καθήμενης τῆς Πυθίας ἐπὶ τρίποδος, φύλλοις δάφνης καὶ θυμιαμάτων περιεχούσης.

ἡ δόξα αὐτῆς διεφέρετο καθ᾽ ἅπασαν τὴν Ἑλλάδα. Σόλων καὶ Λυκοῦργος πολιτείας ἔθεσαν ἐπὶ τοῖς χρησμοῖς, Κροῖσος εἰς ἀπώλειαν ἤχθη, Φίλιππος ὁ Μακεδὼν ἐστερεώθη τῇ βασιλείᾳ, Ἀλέξανδρος δὲ καὶ Ἀδριανὸς ὁ Καῖσαρ πρὸ στρατειῶν ἔλαβον αὐτῆς συμβουλήν. ἄτοπον ἦν ἡγεμόνα παριδεῖν τὸ μαντεῖον τὸ Δελφικόν.

οὐ μὴν ἀλλὰ οὐ πάντοτε ἄσπιλος ἐθεωρεῖτο· Ἡρόδοτος γὰρ μνημονεύει τῆς Περιάλλης, Πυθίας ὑπὸ Σπαρτιάτου βασιλέως δωροδοκηθείσης εἰς ἐπιβολὰς πολιτικάς, ἣ μετὰ ταῦτα ἐξέπεσεν. τὴν δὲ «μεταρσίωσιν» αὐτῆς ὕστεροι συγγραφεῖς ἐνόμισαν ἀπὸ ἀναθυμιάσεων· καὶ νῦν γεωλόγοι εὗρον αἰθυλένιον ὑπὸ τὸν ναόν.

ἡ Πυθία οὐδέποτε γυνὴ μόνη ἐγένετο· ἀλλ᾽ ἦν ἡ φωνὴ τοῦ Ἀπόλλωνος, εἰκών θεσμοῦ ἱεροῦ, ὃς δι᾽ αἰῶνας τὴν πορείαν τῆς ἱστορίας διέπλασεν.