Αἰώνιον

Η Ήβη ήταν κόρη του Δία και της Ήρας και αδελφή του Άρη, της Ειλειθυίας και του Ηφαίστου. Σύμφωνα με μία διαφορετική παράδοση η Ήρα συνέλαβε την κόρη της όχι από τον Δία αλλά τρώγοντας άγρια μαρούλια σε γεύμα που της είχε προσφέρει ο Απόλλωνας. Στον Όλυμπο η Ήβη είχε πολλαπλά καθήκοντα. Ετοίμαζε το άρμα της μητέρας της και έζευε τα άλογα, έντυνε τον Άρη με πολεμική στολή, ετοίμαζε το λουτρό του και έπλενε τα ρούχα του. Κυρίως όμως ήταν οινοχόος των αθανάτων γεμίζοντας με νέκταρ τα κύπελλα των θεών όπως αναφέρει η Ιλιάδα. Σε γιορτές χόρευε μαζί με τις Χάριτες, τις Ώρες, την Αρμονία και την Αφροδίτη ενώ ο Απόλλων τραγουδούσε με τις Μούσες. Σύμφωνα με έναν μύθο σε μια συγκέντρωση η Ήβη γλίστρησε και αποκαλύφθηκε η γύμνια της. Οι θεοί θεώρησαν την εικόνα ανεπίτρεπτη και την αντικατέστησαν με τον Τρώα πρίγκιπα Γανυμήδη, που φημιζόταν ως ο ωραιότερος των θνητών.

Η παρουσία της συνδέεται στενά με τον Ηρακλή. Όταν ο ήρωας αποθεώθηκε και ανέβηκε στον Όλυμπο, συμφιλιώθηκε με την Ήρα και ως σύμβολο της νέας σχέσης τους παντρεύτηκε την Ήβη. Μαζί απέκτησαν δύο γιους, τον Αλεξιάρη και τον Ανίκητο, ενώ με τη μεσολάβηση του Ηρακλή χάρισε νεότητα στον Ιόλαο. Η ταύτισή της με την ίδια την ακμή της ζωής εξηγεί γιατί η παράδοση τη συνδέει με τον Ηρακλή, τον κατεξοχήν ήρωα που αντιπροσώπευε τη δύναμη. Χαρακτηριζόταν χρυσόθρονη, χρυσοστέφανος και χρυσοπέδιλος, με το φως του χρυσού να συμβολίζει τη λάμψη της νεότητας.

Η λατρεία της Ήβης είχε πολλές όψεις. Στην Αττική υπήρχαν δύο βωμοί της, ο ένας στο Ηράκλειον του Κυνοσάργους και ο άλλος σε δήμο κοντά στην Καλλιρρόη. Συνδέθηκε ιδιαίτερα με τον Ηρακλή και τη μητέρα του Αλκμήνη, ενώ αλλού θεωρούνταν κύρια θεότητα. Στη Σικυώνα λατρευόταν με το όνομα Δία, που συνδέεται με την Αφροδίτη και την Πανδία, κόρη του Δία και της Σελήνης. Στη Φλιούντα το ιερό της βρισκόταν στην ακρόπολη μέσα σε δάσος από κυπαρίσσια. Οι παλαιότεροι την αποκαλούσαν Γανυμήδα και οι νεότεροι Ήβη. Εκεί οι δούλοι που απελευθερώνονταν κατέφευγαν στο ιερό της και κρεμούσαν στα κυπαρίσσια τα δεσμά τους. Προς τιμήν της τελούνταν ετήσια γιορτή από τους απελεύθερους που ονομάζονταν κισσοτόμοι, κατά την οποία έκοβαν κισσό για να ανανεώσουν το στεφάνι της θεάς. Η σύνδεση με τον κισσό και τον διονυσιακό χαρακτήρα της λατρείας οδήγησε αρκετούς να τη συνδέσουν με την Αριάδνη. Η εικόνα της εμφανιζόταν και σε νομίσματα της Φλιούντας ενώ ένα πήλινο ειδώλιο θεάς με φτερά, πρόχουν και φιάλη θεωρείται ότι απεικονίζει την Ήβη. Η μορφή της υπήρχε και στο ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα.

Τα αγάλματα και οι παραστάσεις της Ήβης ήταν πολλά. Στο Ηραίο του Άργους, κατά τον Παυσανία, υπήρχε χρυσελεφάντινο άγαλμά της έργο του Ναυκύδη, δίπλα σε εκείνο της Ήρας. Στη Μαντίνεια ο Πραξιτέλης φιλοτέχνησε άγαλμά της επίσης κοντά στη μητέρα της. Σε αγγεία και κάτοπτρα διασώζονται σκηνές του γάμου της με τον Ηρακλή, με την Αθηνά να παρουσιάζει τον ήρωα ή με την ίδια να τον πλησιάζει γυμνή φορώντας διάδημα και περιδέραιο. Σε άλλο αγγείο εικονίζεται μαζί με την Ήρα και την Αθηνά να προπορεύεται του άρματος με το οποίο ο Ηρακλής ανέβαινε στον Όλυμπο. Ο γάμος τους υπήρξε πηγή έμπνευσης για ποιητές και καλλιτέχνες της αρχαιότητας. Στη σύγχρονη εποχή ο Antonio Canova σμίλεψε τέσσερα αγάλματα της Ήβης, ενώ ένα άγαλμά της του Robert Thomas το 1966 τοποθετήθηκε στο Birmingham της Αγγλίας.

Η ρωμαϊκή θρησκεία την ταύτισε με τη Juventas. Στη Ρώμη τα αγόρια προσέφεραν ένα νόμισμα στη θεά όταν φορούσαν για πρώτη φορά την τήβεννο της ενηλικίωσης, μια πράξη που σήμαινε το πέρασμά τους στην ανδρική ηλικία. Η Ήβη έτσι συμβόλιζε την αρχή της ωριμότητας και το όριο ανάμεσα στην παιδική ηλικία και την ακμή.

Η μνήμη της πέρασε και στην επιστήμη. Στις 1 Ιουλίου 1847 ο Γερμανός αστρονόμος Καρλ Λούντβιχ Χένκε ανακάλυψε από την Πρωσία έναν νέο αστεροειδή και του έδωσε το όνομα της θεάς. Η Ήβη είναι ο έκτος κατά σειρά αστεροειδής που καταγράφηκε και έχει διάμετρο περίπου 186 χιλιομέτρων. Περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο σε απόσταση 2,4253 αστρονομικών μονάδων δηλαδή 362,8 εκατομμυρίων χιλιομέτρων με περίοδο περιφοράς 3,78 έτη. Η τροχιά της παρουσιάζει εκκεντρότητα 0,2013 με περιήλιο 1,94 και αφήλιο 2,91 αστρονομικών μονάδων. Η ονομασία του ουράνιου σώματος κράτησε ζωντανή τη θεά της νεότητας και την έφερε από την ελληνική μυθολογία στην αστρονομία του 19ου αιώνα.

Η ίδια η λέξη έχει μακρά πορεία στη γλώσσα. Σήμερα «ήβη» σημαίνει την ακμή της ζωής, τη φάση της νεότητας που ακολουθεί την παιδική ηλικία και προηγείται της ωριμότητας. Από τη ρίζα της λέξης προέρχεται και ο ιατρικός όρος που περιγράφει την εφηβεία.

Hebe: Cupbearer of the Gods and Namesake of Youth

Hebe was the daughter of Zeus and Hera, and the sister of Ares, Eileithyia, and Hephaestus. In one variant of the myth, however, Hera conceived her not by Zeus but after eating wild lettuce at a banquet offered by Apollo. On Olympus Hebe had many tasks. She prepared her mother’s chariot and yoked the horses, dressed Ares in his armor, readied his bath, and washed his clothes. Most importantly she served as cupbearer of the immortals, filling their goblets with nectar as the Iliad recounts. At divine feasts she danced alongside the Graces, the Seasons, Harmonia, and Aphrodite, while Apollo sang to the accompaniment of the Muses. One tale describes how, at a gathering, Hebe slipped and her nakedness was revealed. The gods considered the incident inappropriate and replaced her with the Trojan prince Ganymede, celebrated as the most beautiful of mortals.

Her story is bound closely to that of Heracles. When the hero was deified and ascended to Olympus, he reconciled with Hera, who offered him Hebe in marriage as a sign of their new bond. Together they had two sons, Alexiares and Anicetus, and at Heracles’ intercession she restored youth to his nephew Iolaus. Her role as the embodiment of life at its peak explains why she was paired with Heracles, the supreme symbol of strength. She was described as golden-throned, golden-crowned, and golden-sandaled, her radiance compared to the brilliance of the metal itself.

The cult of Hebe took many forms. In Attica she had two altars, one at the Heracleion in Cynosarges and another near the spring of Callirrhoe. She was especially associated with Heracles and his mother Alcmene, though in some cities she was worshipped as a principal deity. At Sicyon she was venerated under the name Dia, a figure linked with Aphrodite and Pandia, the daughter of Zeus and Selene. At Phlius her sanctuary stood on the acropolis in a grove of cypresses. There the older inhabitants called her Ganymede, while the younger called her Hebe. Freed slaves sought refuge in her temple and hung their shackles on the cypresses, and in her honor they celebrated an annual festival known as the Kissotomoi, cutting ivy to renew her crown. The association with ivy and Dionysian ritual led some to link her with Ariadne. Her image appeared on the coinage of Phlius, and a terracotta figurine of a winged goddess holding a jug and a libation bowl has been identified with her. She was also depicted on the east pediment of the Parthenon.

Numerous statues and artworks depicted Hebe. At the Heraion of Argos, Pausanias records a chryselephantine statue of her by Naucydes, placed beside Hera’s. At Mantineia Praxiteles created another statue of Hebe near that of her mother. Vases and mirrors preserve scenes of her marriage to Heracles, sometimes with Athena presenting the hero, or with Hebe approaching him nude, adorned with diadem and necklace. One vase shows her with Hera and Athena leading the chariot in which Heracles ascended triumphantly to Olympus. The union of Hebe and Heracles inspired poets and artists alike. In modern times Antonio Canova sculpted four versions of Hebe, and in 1966 Robert Thomas created a statue of her that now stands in Birmingham, England.

Roman religion identified her with Juventas. In Rome boys dedicated a coin to the goddess when they first donned the toga virilis, marking their transition to adulthood. Hebe thus signified the threshold between childhood and maturity.

Her name also traveled beyond myth into science. On July 1, 1847, the German astronomer Karl Ludwig Hencke discovered a new asteroid from Driesen in Prussia and gave it her name. Hebe was the sixth asteroid ever recorded. It measures roughly 186 kilometers in diameter and orbits the Sun at an average distance of 2.425 astronomical units, or 362.8 million kilometers, completing its path in 3.78 years. Its orbit is slightly eccentric, with a perihelion of 1.94 AU and an aphelion of 2.91 AU. The naming of the celestial body carried the goddess of youth from Greek mythology into nineteenth-century astronomy.

The word itself has endured in language. In modern Greek, ívi refers to the prime of life, the stage of youth following childhood and preceding maturity. From the same root derives the medical term that designates puberty.

Ἡ Ἥβη, θυγάτηρ Διὸς καὶ Ἥρας, ἦν ἡ οἰνοχόος τῶν θεῶν ἐν Ὀλύμπῳ, ποτήρια νέκταρι πληροῦσα καὶ χορεύουσα μετὰ Χαρίτων καὶ Μουσῶν. Ὅτε δὲ ὁ Ἡρακλῆς ἀνῃρέθη εἰς τοὺς θεούς, γυνὴ αὐτῷ ἐδόθη ἡ Ἥβη, καὶ ἐγέννησαν παῖδας. Ἐν ταῖς πόλεσι τῆς Ἑλλάδος ἱερὰ καὶ ἀγάλματα αὐτῆς ἐτιμῶντο, καὶ Ῥωμαῖοι ταύτην ἐκάλεσαν Juventas. Ἐν νεωτέροις χρόνοις ἀστεροειδὴς ὀνομαζόμενος Ἥβη ἀνεκαλύφθη ἐν οὐρανῷ. Σήμερον δὲ ἡ λέξις «ἥβη» σημαίνει τὴν ἀκμὴν τῆς νεότητος.