Αἰώνιον

Στην ομηρική επική σκηνή, η Ήρα συχνά περιγράφεται ως «ζηλόφθονη σύζυγος» – μια απεικόνιση που αιώνες πατριαρχικών ερμηνειών έχουν ριζώσει βαθιά. Αλλά τι γίνεται αν κοιτάξουμε πέρα από τον μύθο της «ζηλιάρας θεάς» και δούμε στην Ήρα μια δύναμη κοσμικής τάξης, μια προστάτιδα της συμμαχίας και κυρίως: μία γυναίκα θεότητα που απαιτεί σεβασμό;

Η Ήρα ως Θεά της Κοινωνικής Συσπείρωσης

Όταν λατρευόταν στην αρχαία Ελλάδα, η Ήρα δεν ήταν απλώς «σύζυγος του Δία». Ήταν η Πολιάς Θεά (Προστάτιδας των Πόλεων), η Τελεία (Επόπτις των Ορκων), η Βουναία (Κυρία των Κοινωνικών Θεμελίων). Ο γάμος της δεν ήταν ρομαντικό ιδεώδες, αλλά σύμβολο πολιτικής συμμαχίας και κοινωνικής αρμονίας.

Η «Ζήλεια» ως Απαίτηση για Αξιοπρέπεια

Οι μύθοι για την «οργή της Ήρας» κατά τις ερωτικές περιπλανήσεις του Δία δεν είναι ιστορίες παράλογης ζήλιας. Είναι ιστορίες παραβίασης συμφωνιών. Σε έναν κόσμο όπου ο όρκος ήταν ιερός, η απιστία του Δία δεν ήταν προσωπική προσβολή μόνο, αλλά προδοσία κοινωνικών αρχών που η Ήρα ενσάρκωνε.

Η Επανάσταση της Ήρας: Πρώτη Φεμινιστική Ανταρσία;

Θυμηθείτε: η Ήρα εξέφρασε ανοιχτά την αντίθεσή της στον Δία (Ιλιάδα, Ραψωδία Α’). Όταν ο Ύπνος και η Αθηνά τη βοήθησαν να «αποπροσανατολίσει» τον Δία, δεν ήταν δόλος εναντίον συζύγου, αλλά πολιτική τοποθέτηση εναντίον μιας μονομερούς εξουσίας.

Η Τιμωρία ως Πατριαρχική Απειλή

Και όταν ο Δίας την «τιμώρησε» κρέμοντάς την από τον Όλυμπο; Αυτή η σκηνή δεν δείχνει την αδυναμία της Ήρας, αλλά την τρομακτική απάντηση του πατριαρχείου σε μια γυναίκα που τολμά να αντισταθεί. Είναι η μυθολογική αντανάκλαση της καταπίεσης που αντιμετώπιζαν (και αντιμετωπίζουν) οι γυναίκες που φωνάζουν για σεβασμό.

Σήμερα: Ήρα ως Πρότυπο Αυτοσεβασμού

Σε έναν κόσμο που συχνά απαιτεί από τις γυναίκες να «συγχωρούν» ή να «επιδοκιμάζουν» την ασέβεια, η Ήρα θυμίζει:

• Το δικαίωμα στο θυμό όταν παραβιάζονται όρια.
• Η υποχρέωση να προστατεύεις ότι αντιπροσωπεύεις (κοινότητα, αξίες, αξιοπρέπεια).
• Η δύναμη να αντιστέκεσαι ακόμα κι όταν το κόστος είναι ψηλό.

Ἡ Ἥρα, ἡ μεγάλη θεὰ τῶν ὅρκων καὶ τῆς κοινωνικῆς συστάσεως, οὐδέποτε ἦν ζηλότυπος μῶρος ἀλλὰ φύλαξ πίστεως ἐν κόσμῳ ἀνδρῶν ἀθετούντων τοὺς ὅρκους.

Αἱ μυθικαὶ “ὀργαί” αὐτῆς ἐγένοντο ἀπόκρισις εἰς προδοσίας· οὐ γὰρ ζήλος, ἀλλὰ δικαιοσύνη ἐκέκραγεν, ὅτε ὁ Ζεὺς ἔλυε τοὺς γαμικοὺς ὅρκους.

Καὶ ἡ κρεμαστὴ τιμωρία αὐτῆς ὑπὸ τοῦ Διός; Οὐχὶ ἥττη, ἀλλὰ παράδειγμα πατριαρχικῆς βίας, ὅπλο κατὰ γυναικὸς ἀξιούσης σεβασμόν.

Μὴ ἐλεεῖτε αὐτήν· τιμᾶτε αὐτήν.
Ὡς σύμβολον ἀξιώματος, ἀντιστάσεως, καὶ θεμελίου κοινωνικοῦ.