Αἰώνιον

Η θεά της θάλασσας που όλοι ξεχνούν – αλλά η ίδια η θάλασσα θυμάται.

Στην ελληνική μυθολογία, η Αμφιτρίτη ήταν η θεά και βασίλισσα της θάλασσας. Ανήκε στις Νηρηίδες – τις 50 (ή 100) θυγατέρες του Νηρέα και της Δωρίδας – και αργότερα έγινε η σύζυγος του Ποσειδώνα. Παρά τη στενή της σύνδεση με τον θεό των θαλασσών, η Αμφιτρίτη διατήρησε τον δικό της μυθολογικό ρόλο: ως προσωποποίηση της ίδιας της θαλάσσιας δύναμης.

Το όνομά της ετυμολογείται από τις λέξεις ἀμφί (γύρω) και τρίτω (τρίτος) και συχνά αποδίδεται η σημασία «αυτή που περιβάλλει το τρίτο στοιχείο» – δηλαδή τη θάλασσα, μετά τον ουρανό και τη γη.

Σύμφωνα με τον μύθο, ο Ποσειδώνας την ερωτεύτηκε ενώ εκείνη χόρευε με τις αδελφές της στη Νάξο. Όταν εκείνη αρνήθηκε την πρότασή του και διέφυγε στο άκρο του κόσμου, ο Ποσειδώνας έστειλε ένα δελφίνι να τη βρει. Το δελφίνι κατάφερε να την πείσει να επιστρέψει και ανταμείφθηκε, μετατρεπόμενο στον αστερισμό του Δελφίνος.

Η Αμφιτρίτη απεικονίζεται συχνά σε αγγεία και μωσαϊκά, άλλοτε καθιστή πλάι στον Ποσειδώνα και άλλοτε να οδηγεί ένα άρμα που το σέρνουν θαλάσσια πλάσματα. Στην τέχνη φοράει βασιλικά ενδύματα, στολισμένα με κοχύλια και δίχτυα, ενώ στα μαλλιά της εμφανίζονται καβούρια, μαργαριτάρια ή φύκια.

Παρόλο που δεν είχε επίσημη λατρεία όπως άλλοι θεοί, η παρουσία της στη μυθολογία υπήρξε καθοριστική για την κοσμοαντίληψη των αρχαίων Ελλήνων: η θάλασσα είχε πρόσωπο, φωνή και σθένος – και αυτό το πρόσωπο ήταν εκείνη.

Με βάση την επικρατούσα θρησκευτική παράδοση στην Ελλάδα, το όνομα Αμφιτρίτη γιορτάζεται την Κυριακή των Αγίων Πάντων, στις 15 Ιουνίου.

Θα έδινες το όνομά της στο παιδί σου;

Αμφιτρίτη/Αμφιτρίτης.

Ἡ θεὰ τῆς θαλάσσης, ἣν οἱ πολλοὶ ἐπελάνθαντο ἀλλ’ αὐτὴ ἡ θάλασσα μνημονεύει.

Κατὰ τὴν Ἑλληνικὴν μυθολογίαν, ἡ Ἀμφιτρίτη ἦν θεὰ καὶ βασίλισσα τῆς θαλάσσης· μία τῶν Νηρηΐδων, θυγατέρων τοῦ Νηρέως καὶ τῆς Δωρίδος ἢ, κατὰ ἄλλους, τῆς Τηθύος καὶ τοῦ Ὠκεανοῦ. Ὕστερον ἔλαβε Ποσειδῶνα ἄνδρα· ἀλλ’ οὐχ ὡς σκιὰ ἐκείνου, ἀλλὰ ὡς προσωποποίησις τῆς θαλασσίας δυνάμεως.

Τὸ ὄνομα αὐτῆς ἐκ τῶν λέξεων ἀμφί (κύκλῳ) καὶ τρίτος ἐτυμολογεῖται, καὶ πολλάκις δηλοῖ τὴν «περιβάλλουσαν τὸ τρίτον στοιχεῖον» τουτέστι τὴν θάλασσαν, μετὰ γῆν καὶ οὐρανόν.

Κατὰ τὸν λόγον, ὁ Ποσειδῶν ἐρασθεὶς αὐτῆς, ἰδὼν αὐτὴν χορεύουσαν ἐν Νάξῳ μετὰ τῶν ἀδελφῶν, ἐζήτησε γάμον. Ἡ δὲ φυγοῦσα εἰς ἄκραν τῆς οἰκουμένης, ἐκρύβη. Ποσειδῶν δὲ πέμπει δελφῖνα· ὁ δὲ λόγῳ πείθων ἀνήγαγε αὐτὴν πάλιν, καὶ ἀστὴρ ἐγένετο ὁ δελφίς ἐν τῷ οὐρανῷ.

Ἀπεικονίζεται δὲ πολλάκις ἡ Ἀμφιτρίτη ἐν τῇ τέχνῃ ἤτοι παρακαθεζομένη τῷ Ποσειδῶνι, ἤτοι ἄρμα ἐλαύνουσα ὑπὸ θαλασσίων τεράτων. Ἐσθῆτας βασιλικὰς φορεῖ, κήτεσι καὶ δικτύοις κεκοσμημένας· ἐν δὲ ταῖς πλοκάμαις αὐτῆς φαίνονται κάραβοι, μαργαρίται καὶ φύκη.

Καίτοι δὲ οὐχ ὡς οἱ λοιποὶ θεοὶ ἐτιμᾶτο ἐν ναοῖς, ὅμως ἡ παρουσία αὐτῆς ἐν τοῖς μύθοις τοῖς Ἑλληνικοῖς ἀναγκαία ἐγένετο· ἡ γὰρ θάλασσα, ἐν προσώπῳ, ἐν φωνῇ, ἐν ῥώμῃ, ἐκείνη ἦν.

Κατὰ δὲ τὴν κρατοῦσαν παράδοσιν ἐν Ἑλλάδι, ἡ μνήμη τοῦ ὀνόματος ταύτης ἐπιτελεῖται τῇ Κυριακῇ τῶν Ἁγίων Πάντων, τῇ ΙΕ’ Ἰουνίου.

Δώσεις ἂν τὸ ὄνομά Ἀμφιτρίτη τῷ τέκνῳ σου;